گزارش خبرگزاری نفت و گاز؛
معدنکاران سلامتی خویش را با چه معامله می کنند؟
به گزارش خبرگزاری نفت و گاز، عدم اجرای ضوابط استاندارد در کشورمان که بهشت معادن دنیاست، سهم امنیت در مهم ترین بخش اقتصاد کشور را کاهش داده و منجر به بروز حوادث مکرری از قبیل معدن طبس شده است.
به گزارش خبرگزاری نفت و گاز به نقل از مهر، هنوز هم زمانیکه سخن از «سخت ترین کار دنیا» به میان می آید «معدن» آن هم با وجود مکانیزه شدن خودنمایی می کند. احتمال انفجار و ریزش از یک طرف و نفوذ ذرات به ریه کارگران که حتی عمر معدنکاران را اغلب به زیر ۵۰ سال رسانده از سوی دیگر، این شغل را به نوبه خود منحصر به فرد کرده است.
با نگاهی به آمار رسمی می بینیم ایران با دارا بودن حدود ۶۸ نوع ماده معدنی (غیرنفتی)، ۳۷ بیلیون تن ذخایر کشف شده و ۵۷ بیلیون تن ذخایر بالقوه در بین ۱۵ قدرت معدنی جهان جای گرفته و یکی از کشورهای غنی از حیث دارایی های معدنی بشمار می رود. بر مبنای آمار بیشتر از ۸ هزار معدن در کشور وجود دارد.
با توجه به پتانسیل مثال زدنی معدنی کشور، از ۷۰ سال قبل ایران اولین کشوری بود که تدریس رشته معدن و زمین شناسی را در میان کشورهای منطقه شروع کرد و هم اکنون بیشتر از ۵۰ هزار نفر مهندس و تکنسین در رشته های معدن، متالورژی و کارشناس زمین شناسی تربیت کرده است. اما بین تمام این ذخایر و نیروهای متخصص جای خالی استاندارد در حوزه معادن کشور، به سیاه چاله ای عظیم تبدیل گشته است؛ سیاه چاله ای که معادن و معدنکاران و کارگران را در خود می بلعد.
سلسله حوادث
یکم مهر ماه معدن ذغال سنگ طبس منفجر شد؛ حادثه ای که جان بالغ بر ۵۱ معدنچی را گرفت و آن چه که باقی گذاشت اظهارنظرات تکراری مسؤلان بر مبنای نبود نظارت کافی بر وضعیت ایمنی معادن و حقوق ناچیز کارگران معدن بود؛ نکته دردآور آن که این اظهارنظرات در حالی هر بار و پس از هر حادثه ای تکرار می شود که به نظر می آید تا حادثه ای رخ ندهد و جان عزیزی گرفته نشود مسؤلان چه در دولت چه در مجلس اهمیتی به وضع نامطلوب کار در معادن نمی دهند. چه بسا که طی ۶ ماه نخست سال جاری حوادث زیادی در حوزه معدن رخ داده است که همچون آنها میتوان به ریزش معدن شن و ماسه دهاقان اصفهان، ریزش معدن شن و ماسه شازند اراک، ریزش معدن ذغال سنگ آبنیل، حادثه در معدن قلعه شاهین کرمانشاه و حادثه در معدن گل گهر سیرجان اشاره نمود.
همچنین میتوان به حوادثی اشاره نمود که در رسانه ها سر و صدای زیادی کردند؛ همچون آنها باید به انفجار معدن یورت در سیزدهم اردیبهشت سال ۱۳۹۶ اشاره نمود که نتیجه آن مرگ ۴۳ کارگر و مهندس معدن بود؛ در آن زمان هم شاهد مصاحبه ها و اظهار تأسف های زیادی از جانب مسؤلان بودیم اما این اظهارات صرفا روی کاغذ ماند و جامه عمل نپوشید. در نمونه ای دیگر میتوان به حادثه معدن یال شمالی طبس در آذر ماه سال ۱۳۹۱ اشاره نمود که در نهایت منجر به کشته شدن ۸ معدنچی شد؛ در نمونه دیگری حادثه معدن باب نیروز زرند در فروردین ۱۳۸۸ جان ۱۲ معدنچی را گرفت.
چرا معادن ایمن نمی شوند؟
متأسفانه همانطور که اشاره شد باآنکه طی سال های اخیر حوادث بی شماری در معادن مختلف کشور رخ داده اما هنوز هم متولیان علاقه ای به افزایش ایمنی معادن و استفاده از فناوری و تجهیزات نوین ندارند و به آن به چشم یک هزینه اضافی می نگرند بگونه ای که به قول کارشناسان، حدود ۸۰ درصد معادن ما تجهیزات لازم را ندارند و از تکنولوژی ۵۰ سال قبل استفاده می کنند؛ حتی نگاهی به پیکر کارگران معدن طبس که فاقد تجهیزات ایمنی اولیه و استانداردهای پایه بود، بر این گزاره مهر تأیید می زند.
این درحالیست که در کشورهای پیشرفته، معادن دارای سیستم های هوشمند پایش و کنترل، روباتیک و اتوماسیون هستند اما در ایران هنوز از تجهیزات و روش های قدیمی استفاده می شود در کشورهای پیشرفته، معادن دارای سیستم های هوشمند پایش و کنترل، روباتیک و اتوماسیون هستند اما در ایران هنوز از تجهیزات و روش های قدیمی استفاده می شود.
بر همین مبنا هم میتوان اظهار داشت که نامناسب بودن نظام آموزشی و فرهنگ ایمنی معادن، ضعف سیستم مدیریت ریسک در معادن ایران، کمبود منابع مالی برای بهبود ایمنی معادن، عدم استفاده از ماشین آلات پیشرفته و سیستم های اتوماتیک، عدم بهره گیری از سیستم های پایش محیطی پیشرفته و عدم اجرای قوانین در مورد افزایش سطح ایمنی معادن همچون مواردی است که تا امروز حل نشده و همچنان معادن ایران را تبدیل به یکی از بخش های ناایمن و با ریسک بالا کرده است.
این مشکلات در معادن ذغال سنگ حادتر هستند چونکه به سبب قیمت پایین ذغال سنگ در کشور، معادن هیچ وقت استراتژی مدون برای توسعه و تجهیز خود در قسمت ایمنی نداشتند و پیمانکاران بیشتر به فکر حفظ شرایط تولید و پیشگیری از تعطیلی معادنشان بودند ازاین رو ایمنی در سرمایه گذاری افراد در معادن اولویت نبوده است. محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران در این ارتباط می گوید: در سال ۱۳۹۶ اعضای کمیته زغال سنگ خانه معدن ایران به این نتیجه رسیدند که وضعیت ایمنی معادن ذغال سنگ کشور پایین و از استانداردهای مرسوم خارج بوده و در واقع وضعیت ایمنی و سلامت کارگران در معدن ذغال سنگ کشور در بدترین حالت خود قرار گرفته است. در رابطه با وضعیت ایمنی و تجهیزات معادن، بارها اخطار داده و اعلام نموده بودیم که جان ده ها کارگر، تکنسین و مهندس از یک سو و سرمایه های دولت و بخش خصوصی از طرفی در خطر است و اگر حادثه ای رخ دهد، خسارت های جبران ناپذیری را به بخش معادن کشور وارد می نماید.
به گفته او، حالا معادن با کمترین بهره وری مشغول فعالیت هستند و این مهم علاوه بر این که باعث اتلاف وقت و توان نیروی انسانی مجرب و متخصص کشور می شود، از بهره وری معادن ذغال سنگ هم بشدت می کاهد.
غفلت از رعایت استاندارد
بررسی های خبرنگار مهر از تارنمای سازمان استاندارد نشان داده است این سازمان طی سالهای ۹۰ و ۹۱ تمامی آیین نامه ها و استانداردهای در ارتباط با امور معدنی را تدوین کرده است. در تارنمای سازمان استاندارد در این رابطه اشاره شده است: در جهت اجرای تفاهمنامه موجود میان سازمان نظام مهندسی معدن ایران و سازمان ملی استاندارد ایران، از سال ۱۳۹۰ تهیه استانداردهای در رابطه با فعالیتهای معدنی توسط امور ضوابط فنی و استانداردهای سازمان نظام مهندسی معدن ایران شروع شده است. در این چارچوب استانداردهای زیر تاکنون تهیه شده است:
۱- معادن زیر زمینی -پیشگیری و محافظت در مقابل انفجار -سامانه های محافظت -قسمت ۱- ساختار درهای تهویه دولنگه ای ضد انفجاری
۲- معادن زیرزمینی- پیشگیری و محافظت در مقابل انفجار- سامانه های محافظت- قسمت ۲- حصارهای آبی غیر فعال
۳- معادن زیرزمینی- پیشگیری و محافظت در مقابل انفجار- سامانه های محافظت- قسمت ۴- سامانه های خاموش کننده خودکار رودهدرها
۴- معادن زیرزمینی- تجهیزات مورد استفاده در اتمسفرهای دارای قابلیت انفجار
۵- معادن زیرزمینی- پیشگیری و محافظت در انفجار- تجهیزات و سامانه های حفاظتی برای زهکشی گاز زغال
۶- آتمسفر انفجاری- پیشگیری از انفجار و محافظت در مقابل آن- قسمت ۲: مفاهیم اساسی و روش کار برای معدن کاری
۷- ماشین ها و تأسیسات استخراج و فرآوری سنگ تزیینی- الزامات ایمنی دستگاههای سیم برش الماسه
۸- ماشین آلات و تجهیزات استخراج معادن و فراوری سنگ طبیعی-الزامات ایمنی برای قله برها
اما مبحث مهم آن است که در کشوری که ذخایر معدنی آن در دنیا زبانزد است، بهره برداران خصوصی و دولتی هیچ الزامی به رعایت این استانداردها که بر اساس قوانین رایج در دنیا و مطابق با شرایط اقلیمی کشور بومی سازی شده است، ندارند.
از سویی دیگر آنطور که سید ابوالفضل اشرف منصوری، عضو شورایعالی حفاظت ایمنی وزارت کار گفته «در بررسی های به عمل آمده در جلسه و گزارشی که به صورت فشرده از حادثه معدن ذغال سنگ معدنجوی طبس عنوان شد، به مبحث عدم آمادگی پرسنل و مدیران برای کار اشاره شد. مثلا این مورد در حوزه آموزش و آمادگی نیروی کار عنوان شد که در بین فوتی ها اشخاصی بودند که نخستین روز کاری شان بوده است! آنان با این وجود در قسمت خطرناک بخش داخل معدن به کار گرفته شدند.» این در حالیست که در اکثر معادن بزرگ دنیا افراد تازه کار در دوره های یک تا ۳ ماهه برای پست های مختلف معدنی آموزش می بینند. ضمن این که پس از دیدن آموزش ها حتما سرپرست و ناظرین گوناگونی بر فعالیت این افراد تازه کار نظارت دارند تا در صورت بروز اشکال راهنمایی های لازم را داشته باشند.
۷۷ درصد معادن حتی واحد ایمنی ندارند
از سویی دیگر بر مبنای آخرین گزارش مرکز آمار ایران با عنوان «وضعیت بهداشت و ایمنی معادن درحال بهره برداری کشور طی سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰» در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۳ درصد (۱۴۰۷ معدن) از ۶ هزار و ۲۵ معدن در کل کشور، واحد بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) داشته اند. همینطور در سال ۱۳۹۶ از ۵۳۵۳ معدن فعال در کشور، ۱۴.۲ درصد از آنها واحد HSE داشته اند که این میزان در سال ۱۴۰۰ به ۲۳.۴ درصد رسیده است.
طی سال ۱۴۰۰ از بین ۱۴۰۷ معدن دارای واحد HSE، معادن شن و ماسه با ۱۹ درصد سهم، سنگ تزئینی ۱۵ درصد، سنگ آهک ۱۵ درصد، سنگ لاشه ۹ درصد، سنگ آهن ۸.۸ درصد و سایر معادن ۳۳ درصد بیشترین سهم را داشته اند. همینطور از نظر نسبت معادن دارای واحد HSE به کل معادن در هر فعالیت، معادن سنگ طلا با ۸۰ درصد، استخراج نیکل، آنتیموان و تیتانیوم با ۶۶.۷ درصد و زغال سنگ با ۶۳.۴ درصد در رتبه های اول تا سوم میان دیگر گروه ها قرار دارند.
البته احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از حادثه معدن طبس به منظور کاهش حوادث احتمالی برای معادن دستور داد تا کمیته ای تخصصی به منظور بررسی استانداردهای ایمنی معادن در ایران و بازبینی موارد غیرکارآمد تشکیل گردد. اما با عنایت به تجربه ای که داریم باید منتظر بمانیم و ببینیم که این دستور در حقیقت جامه عمل می پوشد و می تواند در نهایت منجر به افزایش ایمنی معادن شود یا خیر.
جان معدنکار چند؟!
نکته مهم معدنکاری در ایران اما آنجایی است که بدانیم حقوق و دستمزد کارگران معدن به هیچ وجه متناسب با سختی و نوع کار این قشر نیست. خالص دریافتی یک کارگر در عمق ۷۰۰ متری، پارسال فقط ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بوده و حق سختی کار معدن هم حدود ۶۰۰ هزار تومان است. البته احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گوید دستمزد کارگران در معادن مختلف متفاوت است؛ بعضی از کارگران با در نظر گرفتن تمام مؤلفه های حقوق ۱۴ میلیون تومان حقوق می گیرند که این عدد برای برخی دیگر تا ۲۸ میلیون تومان هم می رسد. منتهی میانگین دریافتی کارگران همان حقوق مصوب وزارت کار یعنی چیزی بین ۹ تا ۱۴ میلیون تومان است.
بر همین اساس هم میدری اعتقاد دارد، شرایط معدن بگونه ای است که ریه های فرد بشدت گرفتار صدمه می شود و باید شرایط به سمتی مدیریت شود که معدنچیان بیمار نشوند و دستمزد و حقوق آنها به سبب سختی کار افزایش یابد.
او می گوید، معدن نماد سختی کار است، اما حقوق کارگران آن کافی نیست و نباید حقوق کارگرانی که در معادن به شکل حجمی مشغول کار هستند و با بی ثباتی شغلی مواجهند، کمتر از نیروهای رسمی باشد و عادلانه اینست که دریافتی این کارگران متناسب یا حتی بیشتر از نیروهای رسمی باشد؛ پیشنهاد افزایش حقوق کارگران معادن را در شورایعالی کار بررسی و تعیین خواهیم کرد.
منبع: خبرگزاری نفت و گاز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب