چشم كشور به بارش باران خشك شد
خبرگزاری نفت و گاز: در ایام پر تلاطم خاموشی كشور نبود آب بیش از گذشته خود نمایی می كند چراكه چالش های بحران كم آبی یكی بعد از دیگری نمایان می گردد. در این شرایط تنها بارش باران است كه می تواند كمك رسان این وضعیت باشد.
به گزارش خبرگزاری نفت و گاز به نقل از ایسنا، كاهش بی سابقه بارش ها در سال قبل و به دنبال آن افت روان آب ها سبب شده است تا به رغم رشد ۱۲ درصدی بارش ها در فصل بهار امسال، حجم ذخیره آب ۱۷۷ سد بزرگ موجود در شش حوضه آبریز دریای خزر، خلیج فارس، دریاچه ارومیه، فلات مركزی، هامون و سرخس به ۲۵.۸۲ میلیارد مترمكعب برسد كه در مقایسه با سال قبل آب موجود در مخازن سدهای كشور كاهش ۱۶ درصدی پیدا كرده است.
علاوه بر این ۷۲ سد بزرگ كشور همچون سدهای زاینده رود، شهیدرجایی، ساوه و ملاصدرا كمتر از ۴۰ درصد آب ذخیره شده دارند.ورودی و خروجی آب از سدها هم متاثر از افت نزولات جوی با كاهش های محسوسی رو به رو شده اند به صورتی كه ورودی به این سازه های آبی ۳۴ درصد و خروجی از آن ها هم نسبت به سال قبل ۲۹ درصد افت داشته و هم اكنون به صورت میانگین ۵۲ درصد مخازن سدهای یاد شده دارای منابع آبی است.
از سوی دیگر كاهش ارتفاع و ذخیره آب سدهای دارای نیروگاه برقابی سبب شده تا این مراكز هم با كاهش تولید انرژی روبه رو شوند به صورتی كه برق تولیدی ۵۳ نیروگاه برق آبی كشور از ابتدای امسال تا هشتم تیرماه به ۲۷۴۶ گیگاوات ساعت برسد كه در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۷ درصد كاهش داشته است.
در حال حاضر حجم ذخیره كنونی آب در سدهای پنجگانه استان تهران (لار، طالقان، امیركبیر، لتیان و ماملو) به ۸۵۰ میلیون مترمكعب رسیده و در شرایط فعلی ۴۵ درصد مخازن این سدها دارای منابع آبی است.
بررسی این اعداد و ارقام حكایت از آن دارد كه كاهش بی سابقه بارش ها در سال قبل سبب شده تا حجم مخازن سدهای پنجگانه استان تهران نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۴ درصد كاهش داشته باشد و ورودی آب به سدهای پنجگانه استان با یك میلیارد و ۵۲ میلیون مترمكعب افت ۳۷ درصدی را تجربه كنند.
براساس ارزیابی صورت گرفته امسال از میان ۱۱۵۷ شهر كشور حدود ۳۳۴ شهر با جمعیت ۳۴ میلیون نفر در شرایط تنش آبی هستند كه از این ۳۴ میلیون نفر حدود ۱۷ میلیون نفر در وضعیت قرمز تنش آبی قرار دارند كه با مصوبه هفته گذشته دولت ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای اجرای ۱۱۹۵ پروژه در ۲۸۰ شهر كشور به منظور كاهش تنش آبی در نظر گرفته شده است.
در حال حاضر ۴۴ درصد جمعیت كشور بدون تنش آبی، ۱۷.۱ درصد درمحدوده تنش آبی زرد، ۱۱ درصد در محدوده تنش نارنجی و ۲۷.۹ درصد هم در وضعیت تنش آبی قرمز قرار دارند. حال اگر بخواهیم این عدد را برپایه تعداد شهرها بگوییم باید گفت تعداد شهرهایی كه دارای تنش آبی هستند زیاد نیست؛ چراكه ۷۱.۱ درصد از شهرها (به لحاظ تعداد) هیچ تنش آبی ندارند، اما شهرهایی كه دچار تنش آبی هستند ۶۶ درصد جمعیت شهرها را تشكیل می دهند.
مجموعاً در سه محور زرد، نارنجی و قرمز از ۱۱۵۷ شهر، ۳۳۴ شهر تنش آبی دارند كه بیشتر آنها در محور زرد و قرمز قرار گرفته اند و كار شركت های آب و فاضلاب این است كه این شرایط را در فصل تابستان مدیریت كنند كه البته برای این مسئله هم راهكارهایی درنظر گرفته شده است.
به طور كلی شهرهایی كه بیشترین تنش آبی برای آنها پیش بینی شده نظیر اصفهان، بندرعباس، بوشهر، شیراز، كرمان، مشهد و تقریباً تمام شهرهای استان اصفهان و یزد است كه به نظر می آید در فصل تابستان با چالش های بزرگ آبی مواجه شوند.
برنامه نخست وزارت نیرو در این بین مربوط به اجرای ۱۰۱ پروژه در ۱۶۴ شهر با اعتباری بالغ بر ۴۳۲ میلیارد تومان برای اجرای پروژه های تامین آب شرب اضطراری است كه خرید چاه های كشاورزی، اجرای خطوط انتقال در كرمان، حفر و تجهیز چاه و ارتقای تصفیه خانه ها در مشهد، ارتقای وضعیت تصفیه خانه ها در شهر میناب، طرح های آبرسانی به مناطق مختلف سیستان و بلوچستان و... پیش بینی شده است.
همچنین برنامه دوم این طرح اجرای ۵۴ پروژه در ۵۷ شهر به منظور بهبود كیفیت آب شرب با اختصاص اعتباری بالغ بر ۸۰ میلیارد تومان و طرح سوم این برنامه هم به مبحث آبرسانی روستایی و سیار در بین پنج تا ۶۰۰۰ روستای كشور با اعتباری بالغ بر ۲۰۰ میلیارد تومان اختصاص پیدا كرده است.
علاوه بر این تكمیل ۴۰ پروژه در ۵۹ شهر با اختصاص ۲۸۸ میلیارد تومان از محل اعتبار مصوب شده از جانب دولت چهارمین برنامه ای است كه برای كاهش تنش آبی در كشور در نظر گرفته شده است بر این اساس در مجموع ۱۱۹۵ پروژه در ۲۸۰ شهر كشور و آبرسانی به بیش از ۵۰۰۰ روستای كشور به منظور كاهش تنش آبی در دستور كار قرار گرفته است
در این میان علیرضا نوذری پور قائم مقام شركت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به اینكه كشور ما در زمینه آب در اقلیم خشك و نیمه خشك قرار گرفته است، اظهار نمود: میزان بارندگی كشور یك سوم آسیا است ازاین رو باید خودمان را با این شرایط سازگار نماییم.
به گفته وی به جای اینكه مدام بگوییم با بحران آب روبرو هستیم، باید بگوییم كه چگونه با كم آبی سازگاری پیدا نماییم. رشد جمعیت و مهاجرت سبب گشته است كه روز به روز منابع تجدیدپذیر را از دست بدهیم.
وی با اشاره به اینكه در سال ۱۳۳۵ به ازای هر ایرانی ۷۰۰۰ متر مكعب منابع آب تجدیدپذیر داشتیم، خاطرنشان كرد: امروز این عدد در كشور ۱۰۰۰ متر مكعب، در استان تهران ۵۰۰ متر مكعب و در شهر تهران ۳۵۰ متر مكعب است.
وی با اشاره به اینكه با عنایت به این شرایط می توان اظهار داشت كه كشور ما در تنش آبی قرار گرفته است و مصرف متناسب با میزان آب نیست، عنوان كرد: تامین آب در كشور از سه مشكل عمده رنج می برد، نخستین مشكل این است كه نگرش ما نسبت به گذشته فرق نكرده است و تغییر رفتاری در مصرف آب نداشتیم. در صورتی كه اصلاح رفتار و فرهنگ مصرف آب اهمیت زیادی دارد. دومین مسئله هم اقتصاد آب است چراكه وقتی آب در نگاه مصرف كننده كالای بی ارزشی باشد، بی ارزش می گردد.
همچنین مریدی كارشناس مدیریت منابع آب در این خصوص اظهار داشت: با سنجش شاخص سرانه آب همینطور بررسی نسبت میزان مصرف و آب موجود كشور متوجه می شویم كه ایران وارد مرحله بحران آب شده است چون در كشور ما هیچ كنترلی روی مصرف آب وجود ندارد و خشكی تالاب ها و رودخانه ها همینطور وقوع گرد و خاك ناشی از از خشكی این اكوسیستم ها بحران آب را در ایران تایید می كند.
وی با اشاره به اینكه در شهرهایی مثل مشهد و اصفهان نسبت مصرف آب به میزان آب موجود از عدد یك هم بیشتر است، خاطرنشان كرد: این وضعیت به معنای اضافه برداشت از آب های زیرزمینی است كه بطور قطع منجر به نشست های شدید زمین و از بین رفتن ذخیره استراتژیك آبی كشور می گردد.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی ضمن تفكیك آب های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر اظهار داشت: آب های تجدیدپذیر با استفاده از بارش سالانه كشور به دست می آید كه ۶۵ تا ۷۰ درصد آن تبخیر شده است و مابقی در سدها، رودخانه ها و تالاب ها جاری و بخشی هم داخل زمین ذخیره می گردد. منابع ذخیره آبی طی سالیان طولانی با جمع شدن در آبخوان های كشور تشكیل می گردد و در زمره آب های تجدیدناپذیر قرار می گیرد چون در صورت برداشت بیش از اندازه از این آب های زیرزمینی نه تنها امكان جبران این ذخایر با استفاده از بارش های كوتاه مدت وجود ندارد بلكه منجر به نشست زمین هم می گردد.
مریدی در مورد میزان مصرف آب های زیرزمینی در مناطق مختلف كشور اظهار نمود: واضح است كه در نواحی غرب و شمال غرب كه موقعیتی كوهستانی و بارش های نسبتا مناسبی دارد بیشتر برداشت ها از آب های سطحی اتفاق می افتد اما در فلات مركزی ایران همچون استان های اصفهان، كرمان، یزد، سمنان و خراسان عمده برداشت ها از آب های زیرزمینی است.
وضعیت منابع آبی در ایران به شكلی است كه می بایست علاوه بر تدابیر مدیریت مصرف به مساله پروژه های اجرایی هم توجه گردد و به نظر می آید كه تاكید بر مدیریت مصرف گرچه در كوتاه مدت پاسخگو باشد، املا بی گمان نمی توان تنها به این شعار برای سال های دور هم تكیه كرد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب